Błona śluzowa nosa. Jaka jest jej rola i jak o nią dbać?

Z tego artykułu dowiesz się:

Błona śluzowa nosa jako filar odporności wrodzonej

Błony śluzowe stanowią bardzo ważny element odporności wrodzonej, wyściełają narządy wewnętrzne i są zbudowane są z dwóch warstw: nabłonka i tkanki właściwej. Błona śluzowa jest wyposażona w układ limfatyczny nazywany potocznie odpornością śluzówkową i dotyczy ona tych układów, które najczęściej kontaktują się ze środowiskiem, a mianowicie układu oddechowego, pokarmowego czy moczowo-płciowego.

Produkt z Polski

Cena 5,82 zł

0,19 zł ml

Rinozine Aqua, spray do nosa, 30 ml

shopping_cart Do koszyka

Cena 26,37 zł

0,39 zł ml

Marimer izotoniczny spray 100 ml

Lek

Cena 11,88 zł

Zatoxin Katar i alergia, spray do nosa 30 ml

Luka immunologiczna w pierwszych dniach życia

Noworodek tuż po narodzinach ma znacznie upośledzone mechanizmy obronne i na początkowy okres jego życia przypada tzw. "luka immunologiczna". Spowodowane jest to niedojrzałością naturalnych barier, a więc skóry i właśnie błon śluzowych. Dzieci po narodzinach mają również niższe stężenie takich związków jak lizozym, interferon czy laktoferryna.  Z dnia na dzień jednak układ immunologiczny dziecka specjalizuje się, a po każdej ekspozycji na zagrożenie wytwarza komórki pamięci immunologicznej. Ich rolą jest ponowne rozpoznanie obcych antygenów oraz produkcja przeciwciał. Noworodek, który przychodzi na świat siłami natury dostaje również od swojej matki zestaw gotowych przeciwciał. Koejną pulę immunoglobulin otrzymuje wraz z mlekiem matki podczas laktacji. Najcenniejsze są pierwsze jego krople, tzw. siara  - colostrum.

Zobacz także: Leki na katar

MALT i NALT - nasz wrodzony fenomen natury

Jednak naszym, prawdziwym fenomenem natury są rozproszone elementy układu immunologicznego  związanego z błonami śluzowymi (mucosa-associated lymphoid tissue – MALT). Należy do nich tkanka limfatyczna błony śluzowej nosa (nasal-associated lymphoid tissue – NALT). Tkankę MALT błon śluzowych tworzą wyspecjalizowane elementy układu limfatycznego, takie jak grudki chłonne pojedyncze oraz wolne limfocyty. W sytuacji zagrożenia inicjują one odpowiedź immunologiczną przez wydzielanie i produkcję specjalnych immunoglobulin sIgA  oraz sIgM. Bardzo ważną rolę w odpowiedzi immunologicznej u dziecka odgrywają migdałki, zwłaszcza ten zlokalizowany niedaleko nozdrzy tylnych (migdałek gardłowy). Dostające się powietrze przez nos jest filtrowane, ogrzewane oraz obmywa tkankę limfatyczną tworzącą migdałki. Sprawnie działająca błona śluzowa nosa wyścielona jest dodatkowo nabłonkiem migawkowym - czyli komórkami zaopatrzonymi w wici.Są one zanurzone na warstwie żelu i zolu, który niczym "lep na muchy" wyłapuje zanieczyszczenia i synchronicznie przesuwa je w stronę gardła, a stamtąd do żołądka, gdzie niskie pH unicestwia patogeny.

Jak dbać o błonę śluzową układu oddechowego?

Drogi oddechowe nie są odporne na zmieniające się warunki otoczenia, a zwłaszcza temperaturę i wilgotność powietrza. W sezonie grzewczym warunki te są dalekie od optymalnych -  temperatura w polskich domach przekracza 23 stopnie, a wilgotność powietrza jest bardzo niska. Co więcej zanieczyszczenia środowiskowe takie jak smog, alergeny (pyłki roślin) i właśnie suche powietrze  paraliżują pracę nabłonka migawkowego. Dlatego też w pomieszczeniu, w którym przebywa dziecko warto utrzymywać odpowiednio wysoką wilgotność powietrza, na przykład za pomocą nawilżaczy powietrza. Dzięki ich pracy  zmniejsza się gęstość śluzu w drogach oddechowych, wzrasta poziom nawilżenia oraz skróceniu ulega czas kontaktu zanieczyszczeń stałych z błoną śluzową.

Zobacz także: Leki na kaszel

Jaki wpływ na odporność i zdrowie ma smog?

W ostatnim czasie sporo mówi się również o szkodliwości zanieczyszczonego smogiem powietrza. Tymczasem to co na zewnątrz,dostaje się również do wnętrza naszych domów, przedszkoli i szkół, do których uczęszczają nasze dzieci. Oprócz pyłu zawieszonego do budynków mogą dostawać się produkty spalania benzyny i oleju napędowego, związki chemiczne wchodzące w skład płynów eksploatacyjnych, produkty ścierania opon i asfaltu - najczęściej wtedy gdy mieszkamy w pobliżu ruchliwej ulicy. O szkodliwości smogu świadczy fakt, że w 2013 r. w najbardziej zanieczyszczonym polskim mieście - Krakowie 61% uczniów zgłaszało objawy alergii wtórnej. Szczególnie groźne dla zdrowia są pyły, unoszące się benzo[a]pireny, dwutlenek siarki, tlenek azotu czy węgla.

Płukanie nosa wodą morską i nebulizacja

Gromadzący się podczas infekcji w nosie katar może upośledzać transport śluzowo-rzęskowy, co często skutkuje zablokowaniem ujścia zatok i sprzyja rozwojowi ostrego zapalenia. Niedrożny nos sprawia, że oddychamy przez usta. W efekcie wdychane powietrze nie jest ogrzewane, filtrowane i nie kontaktuje się z tkanką NALT. Chcąc utrzymywać drożny nos i wspierać naturalny proces samooczyszczenia nosa powinniśmy płukać go roztworami wody morskiej, która nawilża błonę śluzową i przywraca transport śluzowo-rzęskowy.  W 2015r. na łamach „Paediatrics Child Health” opublikowano przegląd systematyczny piśmiennictwa obejmujący 24 badania i 3209 pacjentów z bronchiolitis, z którego wynika, że nebulizacja stężonymi roztworami chlorku sodu skraca czas hospitalizacji o 0,45 dnia, poprawia stan kliniczny pacjenta już w trzeciej dobie, zmniejsza ryzyko hospitalizacji i nie jest obarczona działaniami niepożądanymi pod warunkiem stosowania się do zaleceń lekarskich. W doborze konkretnego preparatu powinniśmy wybierać raczej naturalne wody morskie, które w przeciwieństwie do zwykłych roztworów chlorku sodu wzbogacone są o przeciwalergiczny mangan czy przeciwbakteryjną miedź.

Zobacz także: Leki przeciwgorączkowe

Aspiratory i odciąganie wydzieliny

Aspiratory do nosa to sprzęty, które zrewolucjonizowały higienę nosa u małych dzieci. Dzisiaj niemal w każdym polskim domu znaleźć można aspirator do nosa elektryczny albo podłączany do odkurzacza. W efekcie gruszki, które do tej pory służyły do usuwania kataru u dzieci, poszły w niepamięć. Aspirator jest wyrobem medycznym, którego zadaniem jest odsysanie wydzieliny z nosa i zatok. Dzięki temu zalegający katar w nosie nie prowadzi do zablokowania zatok, ściekania wydzieliny po gardle i zaostrzaniu infekcji. W aptekach spotkać można aspiratory tradycyjne, których działanie opiera się na sile wdechu, aspiratory podłączane specjalną przejściówką do odkurzacza oraz aspiratory elektryczne. Wybór odpowiedniego sprzętu uzależniony jest od potrzeb dziecka, charakteru wydzieliny, wieku oraz poziomu współpracy malucha podczas odciągania wydzieliny.