Środki na ból i zapalenie zatok

Środki na ból i zapalenie zatok

Wielu z nas jest zdania, że "leczony katar trwa 7 dni , a nie leczony tydzień" i często bagatelizuje pierwsze objawy nieżytu nosa. Prawda jest jednak taka, że wysięk i niedrożność nosa często zwiastują nadchodzący ból i zapalenie zatok.

Budowa zatok

Górne drogi oddechowe stanowią pierwsze wrota, którymi powietrze wraz z całym arsenałem patogenów, alergenów i pyłów ze środowiska zewnętrznego dostaje się do płuc. Na górne drogi oddechowe składa się jama nosowa oraz gardło, a ich budowa wiąże się  z ogromną rolą jaką pełnią one w funkcjonowaniu naszego organizmu.  Jama nosowa na przykład  ogrzewa wdychane powietrze, nawilża je i oczyszcza z pyłów stałych i drobnoustrojów. Dzieje się tak za sprawą błona śluzowej nosa, która jest mocno unaczyniona. Naczynia te  rozszerzając się i kurcząc regulują temperaturę powietrza.

Jakie bakterie wywołują zapalenie zatok?

Nie bez powodu więc do najczęstszych powikłań infekcji górnych dróg oddechowych należy ostre zapalenie zatok. Dochodzi do niego zazwyczaj wtedy, gdy zbierająca się na skutek przeziębienia wydzielina  w zatokach, ulega dodatkowemu nadkażeniu przez bakterie z rodzaju Staphylococcus i Haemophilus.

Skąd się bierze?

Jak to się dzieje? W czasie infekcji naczynia te stają się bardziej przepuszczalne - pojawia się wysięk,  który upośledza oddychanie i potocznie nazywany jest katarem. Jama nosa jest podzielona przegrodą na dwie części. Od każdej z nich odchodzą cztery zatoki połączone z nią niewielkimi kanałami. Kanał ten nazywany jest kompleksem ujściowo-przewodowym. To najbardziej newralgiczny punkt całego układu, gdyż utrudnia ewakuację wydzieliny z zatok i sprzyja jej zaleganiu. Pierwszym symptomem jest uciążliwy ból zatok, który zwiastuje początek zapalenia.

Leki na zatoki bez recepty

Nie bez powodu więc  w wytycznych leczenia różnych infekcji górnych dróg oddechowych obok leków złożonych zawierających paracetamol, ibuprofen, związki przeciwhistaminowe i  substancji przeciwkaszlowych pojawia się obowiązek udrażniania nosa.

Dzięki temu ujścia zatok nie ulegają zwężeniu, a zwłaszcza zatoka sitowa.

Czym i jak udrożnić nos?

Lekami z wyboru w leczeniu gorączki jest paracetamol i ibuprofen. Można je stosować oddzielnie, albo naprzemiennie. Dlatego leki na ból zatok oprócz paracetamolu, zawierają "udrażniacz"  pseudoefedrynę, i czasami składnik przeciwalergiczny - jeśli wysięk ma charakter wodnisty.

Krople do nosa

W czasie zapalenia zatok dużą wagę musimy przyłożyć dodo płukania nosa roztworem chlorku sodu (lub wody morskiej) oraz stosowania w razie potrzeby leków na zapalenie zatok bez recepty sympatykomimetycznych obkurczających naczynia krwionośne błony śluzowej nosa. Do najczęstszych składników kropli do nosa na zatoki należy nafazolina, fenylefryna, ksylometazolina oraz oksymetazolina. . Substancje te są bardzo skuteczne –obkurczają naczynia błony śluzowej nosa, hamują wysięk i odblokowują w ten sposób nos i zatoki.

Woda morska

Zarówno izotoniczne jak i hipertoniczne roztwory soli znalazły się w europejskich wytycznych na temat leczenia zapalenia zatok przynosowych (EPOS 2012). Co ciekawe również nebulizacja może przynieść ulgę w czasie uciążliwych objawów. Jak donosi „Paediatrics & Child Health”  nebulizacja stężonymi roztworami chlorku sodu skraca czas hospitalizacji o 0,45 dnia, znacznie poprawia funkcjonowanie już w trzeciej dobie, zmniejsza ryzyko hospitalizacji i co najważniejsze nie wiąże się z ryzykiem wystąpieniadziałań niepożądanych.

Jak właściwie aplikować krople na zapalenie zatok?

Wybierając krople do nosa do udrażniania zatok szukajmy takich, które są pozbawione środków konserwujących (najczęściej jest to chlorku benzalkoniowego).

Co prawda zapobiegają one skażeniu mikrobiologicznemu roztworu, jednocześnie jednak upośledzają ruch rzęsek nabłonka migawkowego, a w wyniku długotrwałego stosowania mogą go uszkodzić. Bardzo ważną kwestią w donosowego stosowania kropli jest  powtarzalność dawki oraz możliwości jej przedawkowania. Najbezpieczniejsze w tym względzie  krople z atomizerem.

Na skuteczność leku na zatoki podawanego donosowo wpływa bardzo kąt rozproszenia roztworu w postaci aerozolu. Przykładowo zmniejszenie kąta z 60° na 30° wpływa na przesunięcie depozycji leku do tylnych obszarów jamy nosowej i jego szybsze usuwanie z błony śluzowej przez ruch rzęsek. Dlatego bardzo ważna jest umiejętność podawania kropli do nosa. Właściwa technika sprowadza się do prostej zasady - "prawa ręka - lewa dziurka nosa, lewa ręka - prawa dziurka nosa.

Naturalne sposoby na ból zatok

Niekiedy z pomocą mogą przyjść również surowce roślinne np. kwiat bzu, bromelaina, wyciąg z werbeny czy goryczki. 

Kwiat bzu działa napotnie , przeciwzapalne, nasila wydzielanie oskrzelowe i daje lekki efekt moczopędny. Mechanizm działania napotnego polega na obniżeniu progu pobudzenia ośrodków termoregulacji i dlatego nawet niewielkie podniesienie temperatury ciała jest wystarczające do wywołania pocenia się. 

Ziele werbeny  z kolei w ziołolecznictwie jest znane jako środek wykrztuśny, rozgrzewający, wzmacniający i żółciopędny. Choć nie jest  w Polsce, ale swój renesans przeżywa w Szwajcarii, Niemczech, Belgii oraz Francji, gdzie wchodzi w skład herbatek leczniczych i smakowych. Wyciągi wodne i wodno-alkoholowe z ziela werbeny upłynniają wydzielinę w zatokach, działają przeciwkaszlowo, antybakteryjnie, przeciwwirusowo, silnie przeciwzapalnie i immunostymulująco.

Korzeń goryczki  znany jest  co prawda głównie jako substancja pobudzająca łaknienie, ale oprócz tego powoduje zwiększenie wydzielania wodnistego śluzu w obrębie górnych dróg oddechowych. Wyciągi z goryczki nasilają również zdolność leukocytów do fagocytozy, mają więc działanie immunostymulacyjne. 

Ciekawym związkiem w kontekście leczenia bólu i zapalenia zatok jest bromelaina, która została uznana jako skutecznie działający składnik już w 1972 r. i od tego czasu była tematem ponad 250 prac naukowych. Badania wskazały, że bromelaina działa silnie przewciwzapalnie , a w połączeniu z  antybiotykiem jest bardziej skuteczne od samego antybiotyku w przebiegu zapalenia zatok i oskrzeli. Wiele badań potwierdziło również skuteczność bromelainy w łagodzeniu objawów zapalenia zatok – zapalenia błony śluzowej nosa i trudności w oddychaniu.  W badaniach in vitro potwierdzono również jej aktywność przeciwbakteryjną i przeciwgrzybiczą.