Nietolerancje glutenu - co warto wiedzieć?

• Gluten jest białkiem powszechnie występującym w pszenicy, życie i jęczmieniu. Niektórzy do zbóż zawierających gluten zaliczają również owies, choć nadal toczy się na ten temat dyskusja. Owies bowiem nie zawiera glutenu, lecz aweninę, która nie wywołuje tak mocno nasilonej reakcji alergicznej jak to ma miejsce w przypadku glutenu i celiakii.
• Część osób cierpi na chorobę trzewną (celiakię) o podłożu autoimmunologicznym, która charakteryzuje się na powstawaniem silnej reakcji alergicznej skierowanej przeciwko glutenowi. Pokłosiem tej reakcji jest uszkodzenie i zanik kosmków jelitowych, zaburzenie wchłaniania podstawowych składników odżywczych i przykrych objawów żołądkowo-jelitowych.
• Ostatnią chorobą, wokół której pojawiło się wiele kontrowersji, jest - nadwrażliwość na gluten (non celiac gluten sensitivity - NCGS). Świat dowiedział się o tej chorobie zaledwie kilka lat temu. Do tej pory niespecyficzne objawy związane z przewodem pokarmowym jak wzdęcia.
• Osoby stosujące ścisłą, bezglutenową dietę powinny również zwrócić uwagę na obecność glutenu w farmaceutykach, zwłaszcza suplementach diety. Śladowe ilości glutenu spotkać można w wielu lekach np. w paracetamolu w tabletkach, aspirynie w każdej postaci, tabletkach z hipotensyjnym ramiprilem, niektórych kroplach i maściach do oczu (np. z pilokarpiną czy oksytetracykliną), kroplach do nosa z ksylometazolina.

shopping_cart Do koszyka

Lek

Cena 90,44 zł

Iberogast płyn doustny 50 ml

Cena 32,24 zł

0,03 zł ml

Biovital Trawienie 1000 ml

shopping_cart Do koszyka

Cena 10,26 zł

0,55 zł szt.

Verdin Fix z earl grey 20 saszetek

Gluten co to?

Gluten jest białkiem powszechnie występującym w pszenicy, życie i jęczmieniu. Niektórzy do zbóż zawierających gluten zaliczają również owies, choć nadal toczy się na ten temat dyskusja. Owies bowiem nie zawiera glutenu, lecz aweninę, która nie wywołuje tak mocno nasilonej reakcji alergicznej jak to ma miejsce w przypadku glutenu i celiakii. Niemniej, owies jest często zanieczyszczony glutenem, więc w przypadku osób chorych na celiakię, mimo wszystko zaleca się wyeliminowanie owsa z diety, lub zastąpieniem go owsem bezglutenowym.

Gluten składa się z lepkiej gliadyny oraz elastycznej gluteniny. Dzięki obu białkom wypieki mają charakterystyczną gąbczastą konsystencję, są napowietrzone i długo zachowują świeżość. Poza tym są one dobrymi nośniki aromatów dlatego często dodaje się gluten do innych produktów spożywczych.

Nietolerancje glutenu - cieliakia

Część osób cierpi na chorobę trzewną (celiakię) o podłożu autoimmunologicznym, która charakteryzuje się na powstawaniem silnej reakcji alergicznej skierowanej przeciwko glutenowi. Pokłosiem tej reakcji jest uszkodzenie i zanik kosmków jelitowych, zaburzenie wchłaniania podstawowych składników odżywczych i przykrych objawów żołądkowo-jelitowych. Diagnostyka celiakii opiera się na oznaczeniu specyficznych markerów we krwi takich jak (IgA TA, IgA Ema, GAF). Celiakia jest chorobą dieto-zależną, a jedynym sposobem na jej kontrolowanie jest nieustanne przestrzeganie diety. Szacuje się, że może ona dotyczyć 1% całej, światowej populacji.

Nietolerancje glutenu - alergia i nadwrażliwość na gluten

Z celiakią często mylone są dwie inne nietolerancje glutenu - alergia na gluten i nadwrażliwość na gluten. W pierwszym przypadku obserwuje się objawy ogólne charakterystyczne dla alergii (wodnisty katar, duszność, pokrzywka na skórze) współwystępujące z wymiotami i biegunką. Alergia na gluten pojawia się natychmiast po spożyciu lub po kilku dniach od spożycia.

Nadwrażliwość na gluten - czym różni się od celiakii?

Ostatnią chorobą, wokół której pojawiło się wiele kontrowersji, jest - nadwrażliwość na gluten (non celiac gluten sensitivity - NCGS). Świat dowiedział się o tej chorobie zaledwie kilka lat temu. Do tej pory niespecyficzne objawy związane z przewodem pokarmowym jak wzdęcia, uczucie pełności, wymioty, biegunka i zaparcia po wykluczeniu celiakii i alergii na gluten diagnozowano jako zespół jelita drażliwego. Taką diagnozę wzmacniały również objawy ogólne jak niepokój, napięcie psychoruchowe czy splątanie, które często zgłaszały osoby w gabinecie gastroenterologa.

Jak odróżnić nadwrażliwość na gluten o zespołu jelita drażliwego?

W pewnym momencie zauważono jednak, że wprowadzenie diety bezglutenowej przynosi tym osobom przejściową ulgę, więc wyodrębniono osobną jednostkę chorobową w postaci NCGS. Objawy związane z układem nerwowym w przypadku nadwrażliwości na gluten są traktowane jako objaw, a nie przyczyna dolegliwości jak to ma miejsce w przypadku zespołu jelita drażliwego (IBS)

Jak powstaje nadwrażliwość na gluten?

Nadwrażliwość na gluten dotyka najczęściej nastolatków, dorosłych oraz osoby starsze. Dzieci w wieku wczesnoszkolnym i niemowląt ten problem nie dotyczy. Mechanizm powstawania nadwrażliwości na gluten nie został do końca wyjaśniony. Do tej pory potrafimy jedynie odróżnić celiakię (wysoki poziom przeciwciał i zanik kosmków) od alergii na gluten (wysoki poziom przeciwciał IgE) i nadwrażliwości na gluten (aktywacja wrodzonych mechanizmów odporności). W temacie NCGS podnoszono istotną rolę bariery jelitowej, spożywania obciążających dodatków do żywności czy węglowodanów fermentujących (FODMAP's).

Jak leczyć nadwrażliwość na gluten?

Leczenie nadwrażliwości na gluten nie odbiega zasadniczo od innych chorób glutenozależnych. Tu również zaleca się zmianę nawyków żywieniowych, eliminację glutenu z diety poprzez odstawienie pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa i zastąpienie ich produktami bezglutenowymi.

Dieta bezglutenowa to nie wszystko

Osoba cierpiąca na NCGS powinna również unikać pokarmów bogatych w FODMAP's (jabłka, gruszki, arbuzy, miód, karczoch, nabiał, soczewica, cieciorka, wyroby typu light, słodziki). Restrykcyjna dieta nie powinna być jednak stosowana w sposób ciągły, ale okresowy. Dodatkowo osoba cierpiąca na NCGS nie powinna za wszelką cenę unikać glutenu nawet w śladowych ilościach, bo reakcja na niego w przypadku tej choroby jest bardzo zmienna osobniczo.

Uwaga na gluten w farmaceutykach

Osoby stosujące ścisłą, bezglutenową dietę powinny również zwrócić uwagę na obecność glutenu w farmaceutykach, zwłaszcza suplementach diety. Śladowe ilości glutenu spotkać można w wielu lekach np. w paracetamolu w tabletkach, aspirynie w każdej postaci, tabletkach z hipotensyjnym ramiprilem, niektórych kroplach i maściach do oczu (np. z pilokarpiną czy oksytetracykliną), kroplach do nosa z ksylometazolina. Niestety ze stosowania niektórych leków nie sposób zrezygnować, ale zawsze można zasięgnąć pomocy farmaceuty w tym zakresie. Niekiedy wysoką zawartość glutenu można spotkać w parafarmaceutykach i suplementach diety, głównie dlatego, że zawierają dodatek niedrogiej i powszechnej w technologii mączki pszennej.